De omgevingswet

We weten allemaal dat wetten in de praktijk niet altijd uitwerken zoals gedacht. Er is heel wat geworsteld met bijvoorbeeld de Participatiewet of de Wet Maatschappelijke Ondersteuning. Het decentraliseren van taken op het gebied van zorg of ondersteuning naar gemeenten blijkt niet zo eenvoudig. Bovendien ontstaan daarbij vaak grote verschillen in de uitvoeringspraktijk tussen gemeenten. Soms leidt dat zelfs tot rechtsongelijkheid. Geen wonder dat de Eerste Kamer enigszins huiverig staat tegenover daadwerkelijke invoering van de Omgevingswet per 1 januari 2021. Uiterlijk eind juni moet de Eerste Kamer besluiten of deze wet volgens de oorspronkelijke planning van kracht wordt.

Het gaat in de Omgevingswet over regels voor ruimtelijke projecten, dus plannen voor woningbouw, voor aanleg van een windmolenpark of een bedrijventerrein of plannen voor natuurontwikkeling en waterbeheersing. Nu bestaat het omgevingsrecht nog uit tientallen wetten en honderden regelingen met veel beroepsmogelijkheden. Dat wordt straks vereenvoudigd. Bijvoorbeeld: van 26 wetten naar 1 wet, van 120 regelingen naar 10 regelingen, van 120 algemene maatregelen van bestuur naar 4 van dat soort maatregelen en van meerdere bestemmingsplannen naar 1 omgevingsplan. De regelgeving is nu te ingewikkeld en daarom duurt het vaak lang voor een project kan starten. De wet maakt het – zo is de theorie – mogelijk om lokale problemen ook lokaal op te lossen. En daarnaast biedt de wet mogelijkheden voor burgerparticipatie.

Inmiddels bestaan er – niet alleen bij de Eerste Kamer – grote zorgen over de vraag hoeveel gemeenten al klaar zijn voor de nieuwe wet. De helft van de gemeenten heeft laten weten dat de voorbereiding veel meer werk oplevert dan gedacht. En 30% van de gemeenten heeft niet eens gereageerd op een vragenlijst daarover. Ook het Digitale Stelsel Omgevingswet (een centraal ICT-loket over de wet) lijkt nog een knelpunt te zijn.  Daarnaast blijkt steeds weer dat we torenhoge ambities en taakstellingen hebben op het gebied van bijvoorbeeld woningbouw en energietransitie, maar dat deze zonder een sterke regie van het rijk vaak onvoldoende van de grond komen. Kortom, de onzekerheid rond de Omgevingswet neemt toe en het zou mij niet verbazen als de Eerste Kamer straks voor uitstel stemt.